Mensen met een baarmoeder hebben veelal de potentie om zwanger te worden en een kind te baren. Het kunnen dragen en baren van een kind wordt, los van de genderidentiteit, toegeschreven aan de fysieke kenmerken van vrouwen. Hierdoor is er in het recht voor gezorgd dat de reproductieve capaciteit van vrouwen onderdeel is van uitgebreide wetgeving. Dit is anders voor mannen, waarvoor weinig of geen regelgeving bestaat op dit gebied. Reproductieve rechten zijn van toepassing op situaties waarin vrouwen zwanger willen worden, of juist niet. Wat is de rechtspositie van vrouwen en op welke steun en hulp kunnen ze aanspraak maken? Reproductieve rechten zijn van belang bij anticonceptie, toegang tot anticonceptie en bij het voorkomen of het afbreken van een zwangerschap. Daarnaast faciliteren ze de randvoorwaarden van het stichten van een gezin. Dit geldt bijvoorbeeld voor rechten rondom IVF, maar ook tijdens de geboortezorg, de zwangerschap en daarna is het van belang de reproductieve rechten van vrouwen te waarborgen.

Statistiek

Waarom is dit thema een speerpunt voor Bureau Clara Wichmann? De onderstaande statistieken geven een schets van de situatie rondom reproductieve rechten van vrouwen.

Veel vrouwen komen in aanraking met reproductieve rechten:

  • In Nederland worden gemiddeld ongeveer 170.000 kinderen per jaar geboren[1]. De geboortezorg is daarmee een centrale focus voor de wijze waarop zelfbeschikking en keuzevrijheid wordt georganiseerd.

Ook zijn deze rechten van belang met betrekking tot zwangerschapsafbreking:

  • In 2016 ondergingen 25.482 in Nederland wonende vrouwen een behandeling tot zwangerschapsafbreking. Dit zijn 8.5 vrouwen per 1.000 in Nederland wonende vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15-44 jaar) [2].
  • 57% van de vrouwen wordt door de huisarts naar de abortuskliniek verwezen. 29% van de vrouwen ging zonder verwijzing rechtstreeks naar de abortuskliniek. De overige vrouwen werden op een andere manier verwezen[3].
  • 53% van alle zwangerschapsafbrekingen vond plaats in de eerste 7 weken[4].
  • 27,2% van de zwangerschapsafbrekingen was een overtijdbehandeling. Dit percentage omvat zowel medicamenteuze behandelingen (abortuspil) als instrumentele behandelingen (curettage)[5].
  • 91,4% van alle behandelingen vond plaats in abortusklinieken[6].

Welke Juridische acties onderneemt Bureau Clara Wichmann?

Bureau Clara Wichmann zet zich op verschillende manieren in om de reproductieve rechten van vrouwen te waarborgen. Hieronder een overzicht van rechtszaken of projecten van Bureau Clara Wichman met betrekking tot dit thema.

Zelfbeschikkingsrecht
Sinds 2016 hebben Bureau Clara Wichmann en andere organisaties meerdere malen bij de rechter gepleit dat de nieuwe regelgeving in de geboortezorg onvoldoende rekening houdt met het belangrijke zelfbeschikkingsrecht. Daarnaast, komt het recht op keuze van vrouwen door welke verloskundige en artsen zij willen worden geholpen bij zwangerschap en bevalling in het geding. Daarom is Bureau Clara Wichmann samen met steun van de Patiëntenfederatie Nederland en De Geboortebeweging, in april 2017 een juridische procedure gestart tegen een bekostigingsbeschikking van de Nederlandse Zorgautoriteit. De zaak werd verloren, maar Bureau Clara Wichmann blijft bij haar standpunt dat er eerst zorgvuldig onderzoek moet worden gedaan naar de gevolgen van de nieuwe regelgeving voor de zwangere vrouw. Het Bureau monitort daarom hoe de geboortezorg in Nederland werkt en vraagt vrouwen en hulpverleners in de geboortezorg problemen met de nieuwe regels bij haar te melden. Lees hier meer over deze rechtszaak.

Kort geding: Recht op eigen zorg
Volgens Bureau Clara Wichmann ligt het open of ziekenhuizen vrouwen die bepaalde zorg weigeren, kunnen dwingen zorg te accepteren. Daarom spande het Bureau een kort geding aan tegen het Bravis ziekenhuis in Roosendaal. Een zwangere vrouw wenste met haar eigen verloskundige in het ziekenhuis te bevallen, maar deze weigerde de betreffende verloskundige toegang, omdat het ziekenhuis deel uitmaakt van een integraal geboortezorgnetwerk (Qocon) waar de verloskundige niet bij is aangesloten. De kortgedingrechter wees het verzoek van de vrouw af. Stichting Clara Wichman en De Geboortebeweging zetten de zaak door. Samen met verloskundige Pauline Doedens starten de organisaties nu een bodemprocedure tegen het Bravis Ziekenhuis. Momenteel loopt er een crowdfundingcampagne om deze bodemprocedure te financieren.

Overtijdpil
Bureau Clara Wichmann vindt dat alle vrouwen toegang moeten hebben tot de overtijdpil. Samen met Women on Waves is het Bureau daarom een rechtszaak begonnen om de onrechtmatige strafbaarstelling van de overtijdpil Mifepriston terug te draaien. Op 13 december 2018 vond de zitting plaats bij gerechtshof Den Haag. Voor de zitting kwamen Women on Waves, Bureau Clara Wichman en feministisch platform De Bovengrondse in actie voor het terugdraaien van de onrechtmatige strafbaarstelling van de overtijdpil. Zij hadden een duidelijke boodschap voor de rechter: de overtijdpil is niet crimineel! Daarnaast namen een aantal vrouwen een overtijdpil in; om maar te laten zien dat de staat deze pil onrechtmatig strafbaar heeft gemaakt. In februari wordt de uitspraak verwacht. Lees hier meer uitgebreide informatie over de rechtszaak.

[1] http://www.nji.nl/nl/Databank/Cijfers-over-Jeugd-en-Opvoeding/Cijfers-per-onderwerp/Geboorte

[2] IGZ, Jaarrapportage 2016 van de Wet afbreking zwangerschap, http://www.igj.nl/documenten/rapporten/2018/01/16/jaarrapportage-2016-van-de-wet-afbreking-zwangerschap

[3] Idem

[4] Idem

[5] Idem

[6] Idem